Οι κινητοποιήσεις των εργατών της 1η Μαΐου του 1886 στο Σικάγο, που διεκδικούσαν μεταξύ άλλων την οκτάωρη εργασία. Οι αστυνομικές δυνάμεις απάντησαν και βία και εν τέλει απαγχονιστήκαν οι πρωταγωνιστές . Ο εργατικός ξεσηκωμός του Σικάγου , είχε σημαντικό αντίκτυπο στις διεθνείς οργανώσεις του σοσιαλιστικού και εργατικού κινήματος και για αυτό το λόγο η Πρώτη Μαΐου, έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως μέρα μνήμης.
Στην χώρα μας. η πρώτη πρωτομαγιάτικη απόπειρα εργατικής διαμαρτυρίας, ήταν στις 2 Μαΐου του 1893. Τότε συγκεντρώθηκαν στο Παναθηναϊκό Στάδιο, περίπου 2.000 άνθρωποι και ζήτησαν την καθιέρωση της οκτάωρης ημερήσιας εργασίας. Ήταν η πρώτη «Εργατική Πρωτομαγιά» στην κινητοποίηση είχε οργανώσει ο Κεντρικός Σοσιαλιστικός Σύλλογος του Σταύρου Καλλέργη, ο οποίος είχε ιδρύσει τον Σύλλογο τρία χρόνια πριν, ενώ εξέδιδε παράλληλα την εφημερίδα «Σοσιαλιστής».
Εκτός του 8ωρου, στα αιτήματα τους, ήταν η καθιέρωση της Κυριακάτικης αργίας, η χορήγηση σύνταξης στα θύματα των εργατικών ατυχημάτων.
Το επόμενο χρόνο, επανελήφθησαν οι εκδηλώσεις με περισσότερο κόσμο, και ομιλητές με ομιλητές τον Πλάτωνα Δρακούλη και τον Σταύρο Καλλέργη. Στα αιτήματα προστέθηκε και η κατάργηση της θανατικής πονής. Μετά το τέλος της εκδήλωσης, οι αρχές έκαναν συλλήψεις και ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς απαγορεύτηκε. Ηταν η τελευταία εργατική πρωτομαγιά για το εκείνη την περίοδο.
Η Θεσσαλονίκη του 1909 ήταν υπό οθωμανικής κυριαρχίας. Την χρονιά εκείνη γιορτάστηκε ο πρώτος εορτασμός της Πρωτομαγιάς, με πρωτοβουλία της Federasion, μια σοσιαλιστική πολιτικο-συνδικαλιστική οργάνωση.
Το κομμουνιστικό ιδιώνυμο
Τις χρονιές 1921 και 1922 οι πρωτομαγιάτικες εκδηλώσεις είχαν απαγορευτεί, με αφορμή τον πόλεμο στην Μικρά Ασία . Παρα τις απαγορεύσεις ΣΕΚΕ και ΓΣΕΕ, προσπάθησαν να γιορτάσουν την πρωτομαγιά, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, αλλά οι αρχές απάντησαν με κινητοποιήσεις της αστυνομίας και αρκετές συλλήψεις.
Το 1924 , ο εορτασμός, στιγματίστηκε με τον θανάσιμο τραυματισμό του Σωτήρη Παρασκευαΐδη και δεκάδες συλλήψεις. Ο εορτασμός είχε απαγορευτεί και οι εργάτες συγκρούστηκαν με τον στρατό,
Μετά την ίδρυση,από τους κομμουνιστές της Ενωτικής ΓΣΕΕ, το 1929, (στην ΓΣΕΕ είχαν εισέλθει άνθρωποι των εργοδοτών και της κυβέρνησης, και τότε είχε δοθεί ο όρος εργατοπατέρας), πραγματοποιούνταν χωριστές εκδηλώσεις. Την εποχή εκείνη ίσχυε το λεγόμενο, αντικομουνιστικό βενιζελικό Ιδιώνυμο, οι συγκεντρώσεις της Ενωτικής ΓΣΕΕ, που γίνονταν παρά τις αστυνομικές απαγορεύσεις, είχαν μαζικό χαρακτήρα.
Η απεργία των καπνεργατών
Το 1936, η πρωτομαγιάτικη εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε σε κλίμα εκρηκτικό. Ήδη από τις 29 Απριλίου είχε κηρυχτεί η μεγάλη καπνεργατική απεργία, που λίγες μέρες μετά εξελίχθηκε σε πανεργατική-παλλαϊκή εξέγερση. Το ωρομίσθιο είχε φθάσει τις 65 έως 70 δραχμές για τους άνδρες και τις 24 έως 30 για τις γυναίκες. Η εφαρμογή του νόμου «περί Τόγκας» όριζε υψηλότερες κατώτερες αμοιβές, η βελτίωση των παροχών του κλαδικού ταμείου για τους «παρήλικας και τους φυματικούς» και τη χορήγηση έκτακτου επιδόματος 500 δραχμών στους άνεργους καπνεργάτες ενόψει των εορτών του Πάσχα. Στις διεκδικήσεις είχαν ενταχθεί και πολιτικά αιτήματα, όπως «η χορήγηση γενικής αμνηστίας εις τους πολιτικούς φυλακισμένους, εξόριστους και καταδικασμένους και ιδιαίτερα των καπνεργατικών στελεχών».
Οργανώνονται συλλαλητήρια και πορείες, ενώ η Χωροφυλακή προσπαθεί να εμποδίσει τους διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο (το κτίριο που στεγάζεται σήμερα η γραμματεία Μακεδονίας Θράκης).
Τα επεισόδια ξεκίνησαν από τη συμβολή των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας, όπου το συνδικάτο των αυτοκινητιστών είχε στήσει οδόφραγμα. Οι αυτοκινητιστές προσπάθησαν να απελευθερώσουν συνάδελφό τους που είχε συλληφθεί και η χωροφυλακή απάντησε με πυροβολισμούς. Σκοτώθηκε ο Τάσος Τούσης. Ο νεκρός μεταφέρεται πάνω σε μια πόρτα από διαδηλωτές που κατευθύνονται προς το Διοικητήριο και οι ταραχές γενικεύονται.
Απολογισμός
Ο απολογισμός είναι 16 νεκροί και δεκάδες τραυματίες. Την επομένη, οι κηδείες των θυμάτων μετατρέπονται με μαζικές διαδηλώσεις. Στις 11 Μαΐου κηρύσσονται απεργίες διαμαρτυρίας σε πολλές πόλεις της χώρας και στις 13 Μαΐου πανελλαδική απεργία. Η αναταραχή τερματίζεται την επομένη, με σημαντικές υποχωρήσεις από την πλευρά των καπνεμπόρων, ενώ το κράτος υπόσχεται να χορηγήσει συντάξεις στις οικογένειες των θυμάτων.
Κατά την περίοδο της δικτατορίας Μεταξά η Πρωτομαγιάς καθιερώθηκε ως επίσημη αργία και ανακηρύχτηκε «Εθνική Ημέρα Εργασίας», σύμφωνα με το γερμανικό ναζιστικό πρότυπο.
Του Δ.Κ.
